Tivat je prema misljenjima istoricara najmladji grad u Boki Kotorskoj, pa i na Crnogorskom primorju. O nazivu grada postoje tri razlicita misljenjima. Jedno upucuje na to da naziv Tivat potice od imena ilirske kraljice Teute, koja je osim toga sto je njena prestonica bio Risan, imala i nekoliko ljetnjikovaca u neposrednoj blizini danasnjeg Tivta. Drugo objasnjenje upucuje na imena hriscanskih svetaca koja nalikuju imenu Tivat, npr: sanctus Theudorus, Theodosius, Theodotus, Theodulus ili srednjevjekovni nazivi koji poticu iz XII v. – Theudo, Teodo. Medjutim, veoma cesto se srijece i trece misljenje, koje direktno pojasnjava, da naziv Tivat potice od keltske rijeci „teuto“ sto znaci grad.
Istorijski poznate cinjenice ukazuju da se na tlu Boke Kotorske, pa samim tim i u istoriji Tivta, izdvajaju nekolike epohe vazne za razvoj grada. To su: ilirska, rimsko-vizantijska, srpsska, mletacko-turska i austrijska vladavina. O svim navedenim epohama najvise svjedoce arheoloski nalazi, spomenici stare arhitekture te pisani istorijski izvori.
Prema javnosti poznatim podacima, prva epoha u razvoju Tivta koju karakterise ilirski period, zavrsava se 168-7. godine p.n.e. Iako o tom periodu danas svjedoci tek manji broj arheoloskih nalaza, to vremensko razdoblje istorijski je bitno zbog cinjenice da je tada propala ilirska drzava.
Period rimske vladavine u Tivtu znatno je bogatiji u odnosu na ilirsku epohu. U pojedninim knjigama starije literature nailazi se na misljenje da se u predjelu poznatijem kao Boboviste (u blizini Tivta), kva misljenja cesto se pominju i danas, ali se osim Bobovista, pominju i drugi lokaliteti u blizoj i daljoj okolini Tivta.
U istorijskoj dokumentaciji Tivat se tek rijetko navodi kao lokalitet, zato sto se vise veze za oblast Boke Kotorske pa i samog Kotora, a uz istorijske cinjenice o Tivtu nerijtko se srijece i odrednica kotorski distrikt.
Naime, podrucjem Boke, odnosno Kotorom i njegovim distriktom krajem 1185. godine vlada Srpska drzava. Pod okriljem srednjevjekovne drzave, na cijem je celu bila srpska dinastija Nemanjic, Tivat se nalazi do 1370. godine. Prema pojedinim istorijskim podacima, obale tivatskog zaliva tada postaju poznate po razvoju duhovne vlasti. U XIII vijeku, srpski svetac, poznatiji kao Sveti Sava, osniva srpsku crkvu. U istom periodu na ostrvu Prevlaka kod Tivta, Sveti Sava, ustolicuje i zetskog episkopa, i na ostacima benediktanskog manastira gradi se manastir posvecen arhandjelu Mihailu, koji se i danas tamo nalazi.
Godine 1420. Bokokotorskom obalom i gradovima koji se na nalaze na njenom tlu, pocinju da gospodare Mlecani. Osim kotorskog distrikta, Mletacka Republika zauzima i poluostrvo Lustica u blizini Tivta, kao i ostrvo Prevlaka.
Citav period mletacke vladavine koji traje do kraja XVIII vijeka, na tlu Tivta karakterisu cesti sukobi Mlecana i Turaka.
Ipak, pad Mletacke Republike 1797. godine, predstavlja veoma znacajnu prekretnicu u istoriji Boke Kotorske. Nakon Mlecana, Bokom pa i Tivtom, skoro dvadeset godina, gospodare mnoge druge tudjinske vlasti.
Godine 1814. podrucjem Boke Kotorske, pa samim tim i Tivta vlada Austrija, cija je vlast trajala sve do 1918.godine.
Kao i ostali gradovi Boke Kotorske i Crne Gore, Tivat se nakon 1918. godine nalazi u sastavu Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, kasnije Kraljevine Jugoslavije.
1941. godine Tivat okupiraju nacisticke trupe. Sve do oslobodjenja grada od strane partizanskih odreda u novembru 1944. godine, u Tivtu borave njemacki i italijanski vojnici.
Nakon 1945. godine, poslije nastanka SFRJ, Tivat se pocinje razvijati kao grad primarno orjentisan za razvoj turizma, kao prioritetne privredne grane u ondasnjoj Crnoj Gori i Jugoslaviji. Tivat je danas moderan turisticki grad.
LEGENDA
Prica o jednom gradu obicno se veze za neke autenticne legende o nastanku pojedinih mjesta, istorijskih ili kulturnih spomenika, zaduzbina, ostrva …
U blizini Tivta nalazi se nadaleko poznato turisticko ostrvo Sveti Marko, ili ostrvo Stradioti kako se u proslosti zvalo. U davna vremena, ostrvo Sveti Marko u Tivatskom zalivu, nosilo je i naziv ostrvo Sveti Gavrilo, po istoimenoj crkvu, o kojoj nazalost nema sacuvanih pisanih dokumenata. Ali ipak u narodu i dalje zive legenda koja se prepricava. Prica o ostrvu , seze u 7. vijek, u vrijeme kada su grcki bogovi, ostrvo Sveti Gavrilo ( danas ostrvo Sveti Marko), darovali hrabrim grckim ratnicima (zapovjednicima i vojskovodjama grcke flote), za isticanje u borbama i bitkama. Kako legenda kaze, izmoreni i ranjeni grcki vojnici, u svojim galijama, stigli su na ostrvo bajne ljepote, da se na njemu odmore i zacijele junacke rane. Ocarani lijepim predjelima, raznoraznim cvijecem, borovom sumom i morem koje je okruzivalo ostrvo, grcki vojnici su se na ostrvu Sveti Gavrilo brzo oporavili. Dane su provodili odmarajaci i uzivajuci u blagodetima prirode, ali i u pricama koje su ih podsjecale na prosla vremena: na strahote rata, razaranja, junastva i osvajanja…
Kako je vrijeme sve vise odmicalo, grcki vojnici su poceli da osjecaju grizu savjesti zbog zala koja su pocinili, pa odlucise da se pomole bogovima. U svojim molitvama, izmedju ostalog, grcki vojnici, pomenuse i to, da ostrvo na kojeme provode poratne dane zauvijek ostane oaza mira i spokoja. Takodje, grcki veterani tada su se zavjetovali, da ne idu vise u osvajacke pohode, vec samo da se brane ako budu napadnuti, i da samo u nuzdi ratuju. Kao potvrdu zavjeta koji dadose, vojnici na ostrvu posadise drvo mira – maslinu, od koje kasnije nastade veliki maslinjacki vrt.
Medjutim, vodjeni borbenim duhom, grcki ratnici ubrzo pogazise zadatu rijec. Nastavise da osvajaju teritorije i da ruse sve pred sobom. Ubrzo potom, razljuceni i prevareni grcki bogovi, poslase strasnu oluju na ostrvo. Orkanski vjetar danima je bjesnio, lomeci vojnicke galije, koje su bile usidrene tik uz ostrvo Sveti Gavrilo. Pomahnitali morski talasi nemislosrdno su potapali brodove grcke flote, a samo mali broj ratnika uspio je da prezivi katastrofu, i da na splavovima dopliva do ostrva u Tivatskom zalivu. Kada bogovi spazise, da su pojedini brodolomnici ipak uspjeli da se spase, odlucise da ih jos gore kazne, pa na ostrvo poslase neizljecivu bolest, od koje svi poumirase.
Jedino sto je ostalo na ostrvu da vjecno svjedoci o jednom vremenu i jednom strasnom dogadaju, bila su maslinova stabla koja su grcki vojnici zasadili.
Zbog tragicne smrti grckih veterana, starosjedioci Tivta odlucise da umjesto Sveti Gavrilo, ostrvu daju novi naziv ostrvo Stradioti, jer na grckom rijec stradiotes, znaci vojnik.