Shodno svojoj bogatoj istoriji Kolasin je sacuvao i niz izuzetno vrijednih spomenika materijalne kulture. Ovi nijemi, ali zivopisni spomenici podsjecaju na prosla vremena, ne samo na turbulentne dane borbe za slobodu, vec i na jedno fino kulturno trajanje naroda ovog kraja i na tradiciju koja se mjeri vijekovima i vijekovima.
Kada se pomisli na Kolasin i na njegovu okolinu prva misao odmah bjezi na manstir Moracu, u dolini istoimene rijeke. 1252. godine Stefan, unuk cuvenog Stefana Nemanje, podigao je kraj rijeke jedan od najljepsih kulturnih spomenika u ovom dijelu balkanskog poluostrva. Po svom arhitektonskom obliku glavna crkva manastira Morace spada u grupu naijstaknutijih predstavnika tzv. raske skole, vizuelno i arhitektonski podsjeca na vladarske zaduzbine – manastire Studenicu, Zicu i Milesevo koji se nalaze u Srbiji. Manastirski portal uradjen je u sivom mermeru, a paznju oka plijene i elementi od raznobojnog kamena te veliki kameni sarkofag sa tijelom ktitora manastira. Dvokrilna vrata na ulazu u srednji hram manstira ukrasena su slonovacom od koje su uradjeni jos neki elementi koje ce te naci u hramu.
Manastir je u toku svoje duge istorije odigrao izuzetno znacajnu ulogu u kulturno istorijskom razvitku ovog kraja. Najznacajnija djelatnost u njemu bila je prepisivacka, pa se i danas u njemu moze naci neprocjenjivo vrijedan primjerak “Oktoiha” (prve stampane knjige u juznih Slovena).
Znajuci da je manstir uporiste slobodne svijesti brojni okupatori ovog kraja udarali su na njega ciljajuci slobodni duh Kolasinaca. Tako je manstir u vise navrata pretrpio znatna ostecenja, a citavih sedamdeset godina bio je i bez krova koji su Turci pocetkom XVI vijeka u jednom od svojih zuluma skinuli. U durgoj polovini istog vijeka manastir je obnovljen i ponovo pokriven.
Umjetnicka ljepota manastira nadaleko je cuvena, prvenstveno zbog fresaka kojima je isti oslikan. Po vremenu postanka, freske datiraju iz dva perioda. Jedne su nastajale u XIII vijeku, a druge, u dva navrata, u XVI i XVIII vijeku. “Gavran hrani proroka Iliju” nastala u XIII vijeku najstarija je i najpoznatija freska Morackog manastira koja je samo dio serije fresaka kojima se opisuje zivot svetog Ilije proroka. Ona je danas fragmentarno ocuvana i predstavlja “jedini poznati primjer ovog ciklusa u monumentalnom srednjevjekovnom zivopisu”. Uz ovu, iz ovog stvaralackog perioda, poznate su i freske “Pomazivanje careva i proroka”, “Rodjenje Svetog Jovana Krstitelja” i druge. Freske iz XVI vijeka su najveca ocuvana cjelina manastirskog zidnog slikarstva ovog perioda na ovim podrucjima. U XVII vijeku freske oko glavnih manastirskih vrata radio je Georgije Mitrofanovic, “zograf od manstira Hilandara”, jedan od najvecih majstora svih vremena. Ovaj majstor osnovao je i slikarsku radionicu u manastiru ciji se uticaj brzo sirio na ovim prostorima.
Moracko slikarstvo smatra se jednim od najvecih dometa vizantijske umjetnosti. Istice ga istancan osjecaj za pravilan odnos u proporcionisanju, figure dominiraju u jednom nehijerarhijskom odnosu, primjetno su pune sa blagim kretnjama. U pogledu kolorita, slikarstvo Morace nadvisilo je studenicko i milesevsko slikanje posebno u tonskom modelovanju. Freske u Moraci pokazuju pobjedu tzv. plasticnog stila cime zauzima pionirsku ulogu kada je u pitanju slikarstvo na ovim prostorima uopste.
Uz freske, posebno lijepe su i ikone koje stoje uz ikonostas, a koje su radili najveci majstori XVIII vijeka. Ikona Svetog Save i ikona Svetog Luke smatraju se najvrednijim primjercima ikonopisanja na Balkanskom poluostrvu. U manastiru se cuva vise starina i relikvija poput ruke Svetog Haralampija, krstova u duborezu, krstionice od mermera i stap koji je po predanju pripadao Svetom Savi. Posebno mjesto medju dragocjenostima ima krst u oltaru iz XVI vijeka uradjen u orahovom drvetu koji je po predanju radjen jedanaest godina.
Sam manastir pruzice vam neponovljivo iskustvo ukoliko ga posjetite. Nalazi se uz sam vodopad Svetigore na desetak kilometara od platija prema Kolasinu, na prosirenju kanjona rijeke Morace, u podnoziju visokog Stozca (2140 metara nadmorske visine) i Maganika (2139 metara nadmorske visine). Opasan visokim kamenim zidom unutar kojih se nalaze konaci on ce vam ispircati i poneku legendu ovog kraja. Po jednoj od njih ovaj manastir nastao je od posebnog zutog kamena i to iz podrucija koje je na dan hoda od samog lokaliteta manastira. Po legendi narod je stvorio kolonu i tako iz ruke u ruku prebacivao kamen od Tusine, mjesta gdje se kamen nalazio, do samog danasnjeg manastira Morace.
Interesantno je da se u dvoristu samog manastira nalazi i jedna omanja crkva posvecena Svetom Nikoli. Prema predanju ona je starija i od samog manastira, a njeno arhitektonsko resenje ne lici crkvenoj gradjevini – podignuta je u obliku kvadrata, u osnovi je povrsine 25m2, a visoka je citavih 8 metara.
Manastir je tokom citavog svog postojanja bio politicki i kulturni centar ovog kraja. U njemu su odrzavani sabori narodnih i crkvenih vodja Crne Gore i Srbije na kojima su donosene vazne odluke za obje ove drzave.
U ovom kraju nalazi se jos nekoliko manjh manastira i crkava koje zaokruzuju duhovno bogatstvo kolasinskog kraja.
Od ostalih kulturno istorijskih spomenika istice se, na rijeci Mrtvici, kod Zelenog vira, Stari kameni most koji je podigao poznati crnogorski vladar knjaz Danilo kao zaduzbinu svoje majke. Malo iznad Kolasina nalaze se i ostaci turskog utvrdjenja tzv. Barutane koja je zasticena zakonom. Prema predanju po nalogu turskih vlasti nju je sagradio jedan srpski neimar. Zgradu koja je trabala da posluzi za smjestaj municije i baruta, po cemu je i dobila ime, ovaj graditelj je podigao u obliku krsta. Kada je zgrada bila gotova Turci su primjetili prevaru, a neimara pogubili. Zgrada je ostala ali nikada nije sluzila svojoj prvobitnoj namjeni.
Od posebnog znacaja i vrijednosti su i brojni kulturni spomenici kao sto su spomen ploce i spomen-obiljezja podignuta na mjestima koja svjedoce o bitnim desavanjima iz narodno-oslobodilacke borbe i drugim znacajnim dogadjajima iz bogate kolasinske istorije.
Partizansko – spomen groblje na Brezi, sjeverno od Kolasina svjedocanstvo je o pogibiji i stradanju rodoljuba ovoga kraja. Ono govori o jednom herojskom dobu ovog kraja i ucescu njegovih ljudi u borbi za slobodu. Veliki spomenik palim borcima i zrtvama fasistickog terora stoji na glavnom trgu, Trgu boraca, u samom centru Kolasina.
Tu je i spomenik velikom Komskom odredu u manastiru Moraca, i preko 40 spomen ploca i obiljezja sirom opstine. U gradu su i spomen-biste narodnih heroja Vukmana Kruscica, Milutina Lakicevica, Jelice Maskovic i drugih. U gradu na jednom manjem trgu dominira i grandiozan spomenik Veljku Vlahovicu, borcu iz spanskog rata, jugoslovenskog NOB-a i istaknutom posleratnom politicaru iz Kolasina.
Veliki Spomen dom u Kolasinu, specifican po svom arhitektonskom rjesenju spomenik je zasijedanju antifasistickom vijecu Crne Gore i Boke.
Kolasinski Zavicajni muzej sadrzi tri muzejske zbirke. Uz bogatu etnografsku kolekciju tu su jos i postavke i istorije NOB-a, i istorije samog grada uopste.
Danas u Kolasinu djeluje i kulturno umjetnicko drustvo Mijat Maskovic, a sam grad je domacin kulturno umjetnickim manifestacijama poput izlozbi, gostovanja pozorista, pjesnickih veceri itd.