Podgorica je jedna od najstarijih naseobina na ovom dijelu Balkana. Velika prirodna bogatstva, izuzetno dobar geostrateški položaj, i plodno zemljište, uslovili su pojavu i razvitak naselja još u ranom periodu praiistorijske dobi. Tokom svoje duge istorije ona je proživjela i preživjela krupne događaje i potrese. Nekoliko puta ime grada je mijenjano: od Birziminijuma i Alate u robovlasničkom poretku, preko predfeudalnog – Ribnica, te feudalnog, našeg i turskog, Podgorica, sve do 1946 kada je ponijela ime Josipa Broza – Tita, tadašnjeg revolcuionara i predsjednika SFRJ i dobila naziv Titograd. 1992 godine Titogradu je vraćeno ime Podgorica, koje i danas nosi.
Kao i najveći dio današnjih balkanskih zemalja, područje na kojem se nalazila Podgorica, bila je naseobina ranih ilirskih plemena. Putem rijetkih antičkih zapisa, naučnici, uz pomoć savremenih arheoloških ispitivanja, danas sklapaju mozaik o ranoj istoriji Podgorice. Iliri, tada plemenski organizovani, i nerijetko u međusobnim sukobima, živjeli su primitivnim životom, u početku baveći se stočarstvom, a nešto kasnije i nekim drugim zanimanjima, poput rudarstva. Pored jednog broja utvrđenih gradova, danas i nazivi nekih naših krajeva, rijeka i planina vode porijeklo upravo od Ilira.
Jako ilirsko pleme Ardijei koje je stvorilo savez plemena duž jadranske obale imalo je svoje uporište u drevnom crnogorskom gradu Risnu, ali su takođe imali dva jaka uporišta u nešto sjevernijim krajevima – Skadru i Medunu. Neke od najznačajnijih borbi za potčinjavanje ilirskih plemena odigrale su se upravo na prostorima oko ove dvije naseobine, nedaleko od današnje Podgorice. Antički istoričari tada po prvi put pominju ove krajeve, i ilirska plemena u Crnoj Gori, govoreći o Medunu kao „gradu u zemlji plemena Labeata“. U prvom i drugom vijeku naše ere, Plivije i Ptolomej po prvi put pominju Dokleate i grad Duklju.
Iako antički istoričari ne ostavaljaju dokaze da je u ovom periodu na terenu današnje Podgorice u ilirskom periodu bilo neke veće naselje, pretpostavlja se da su sami Dokelati imali ovdje neko svoje utvrđenje radi odbrane svog središta koje je bilo u okolini današnje Duklje. Ušće Ribnice u Moraču bilo je izuzetno pogodno za odbranu pa se vjeruje da su tadašnja plemena koristila ovaj teren u stalnim međusobnim borbama i pri otporu rimskim osvajačima.
Dolazak Rimljana na ovo područije donosi i nove ekonomske odnose, korištenje resursa, unapređenje privrede i kolonizaciju. Prema upravnoj organizaciji ova oblast se naziva Prevalisom, sa glavnim gradom Dioklejom. Nagli razvoj trgovine doveo je i do brzog razvoja puteva, kao i brzog razvoja naselja, među kojima je najpoznatija bila Duklja, municipijum sa zvaničnim nazivom Respublica Docleatium. Sam Papa Grgur, početkom VII vijeka pominje i dva episkopa grada Duklje – Pavla i Nemesija. U VII vijeku završava se i razvoj samog grada Duklje i manje rimske naseobine po imenu Birziminijum, za koji se pretpostavlja da je bio na mjestu današnje Podgorice. Ova naseobina bila je od izuzetnog značaja kao stanica koju bi Rimljani podizali na putevima, a jedan od takvih, koji je išao pravcem Skadar – Dioklea – Anderba – Narona, bio je upravo ovaj. U spisima nalazimo tvrdjnju jednog italijanskog geografa iz VII vijeka da se Birzimijum od grada Meduna nalazi na udaljenosti od oko 10 km. Zanimljivo je da je Birziminijum, upravo zbog svog položaja prerastao iz karavanske stanice u naseljen i utvrđen grad. Nešto savremenija istraživanja otkrila su da je pored tragova rimskog vodovoda od Ribničkih vrela preko Ćemovskog polja za Duklju postojao jedan krak istog koji je vodio do ruševina današnjeg starog grada u Podgorici, na ušću Ribnice u Moraču, tj. do rimskog grada Birziminijuma. Ova činjenica interesantna je radi utvrđivanja veličine i značaja grada u tom dobu, jer Rimljani ne bi sprovodili vodovod radi manje karavanske stanice, s obzirom da su mu rijeke bile praktično pod nogama. Moralo je to biti veće gradsko naselje sa brojnijim stanovništvom.
Posle VI vijeka, robovlasnički poredak kao i civilizacija doživljavaju ogromne potrese. Mnogobrojna naselja bivaju uništena. Nakon razornog zemljotresa 518. godine Duklju je zadesila sudbina većine gradova na ovom područiju. Dolazak slovenskog stanovništva, kolonizacija i stvaranje prvih država, u početku je rodovsko – vojničkog karaktera, a kasnije feudalnog. U X i XI vijeku nema pomena o naselju na prostoru današnje Podgorice, postoje indicije da se upravo u X vijeku na obali Ribnice podiže naselje. Potvrde o ovome nalazimo u opskurnim tekstovima i rukopisnim bilješkama podgoričke crkve Svetog Đorđa, kao i u istraživanjima istaknutog ruskog istoričara Rovinskog koji se danas u Podgorici slavi kao jedan od najvećih pozanavalaca prilika te dobi. To što se u izvorima ranog doba zetske države gotovo i ne pominje naselje u današnjoj Podgorici, može se protumačiti time što je ono izgubilo značaj u odnosu na Skadar, tadašnje središte te države. U XII vijeku se pak, pominje po prvi put Ribnica, na mjestu nekadašnjeg Birziminijuma. Ovdje se sklonio raški velikaš Zavida, gdje mu se 1114. godine rodio sin Stevan Nemanja, rodonačelnik dinastije koja je vladala Srbijom do XVI vijeka. Interesantno je da je on tu i kršten, najvjerovatnije po rimskom obredu, najvjerovatnije u crkvi Svetog Đorđa, koja se i danas nalazi u podnožiju brda Gorice, u samom centru današnje Podgorice. Postojanje crkve i razlog zbog koga bi se jedan velikaš sklonio u Ribnicu značilo je samo jedno – da je ona i od ranije bila veći i utvrđen grad sa znatnijim brojem stanovnika. Tokom XIII vijeka Ribnica se pominje i kao značajan posrednik u trgovini između Dubrovnika i oblasti Raške, a čak je pominje i znameniti car Dušan u jednom od svojih zapisa.
Ovo je jako interesantno, jer se 1326. godine po prvi put pominje ime Podgorica. Ovo ukazuje da nazivi Ribnica i Podgorica istovremeno postoje, pa se da zaključiti da su to dva posebna naselja – Podorica je bila grad, a Ribnica šira okolina ili župa. Nešto kasnije pokazalo se da je Ribnica kao naselje po svoj prilici isto što je i kasnije Podgorica samo da se naziv Ribnica zadržavalo i pored novog Podgorica kao što je i nerijetko slučaj pri promjeni imena mjesta.
Tokom srednjeg vijeka Podgorica je izrasla u značajno trgovačko mjesto, na raskršću puteva između primorja i unutrašnjosti. Od XIV vijeka Podgorica dobija i na vojno – političkom značaju pred najezdom otomanske imperije. Posle niza promjena u pogledu vladara, od despota Stevana Lazarevića do Stevana Crnojevića, i pada tvrđave Medun 1455. godine pod Turke, sudbina Podgorice bila je gotovo riješena. Iste godine, među brojnim zetskim mjestima koja se predaju Mlečićima, u cilju očuvanja gradova od turskog osvajanja nalazi se i Podgorica. Ipak, 1474. godine Podgorica pada pod tursku vlast. Iz razloga svoje ekonomske i političke uloge Turci su je brzo obnovili i utvrdili. Ona postaje jedna od najistaknutijih vojničkih pozicija u borbi turske sa brđanskim plemenima. Sam grad prolazi korz proces islamizacije stanovništva, iako postoji otpor istog. U XVII vijeku nalazimo interesantne zapise o gradu iz pera najpoznatijeg turskog putopisca, čuvenog Evlije Čelebije. On naglašava značaj Podgorice i govori o gradnji podgoričke tvrđave – jake konstrukcije, kula i gradskih zidova. Tvrđava je imala jedna vrata i opkop oko novog sazidanog grada. Oko 700 vojnika živi u njoj, kaže Čelebija. Podgorica dakle, dobija izgled vojničkog grada iz kojega kreću pohodi na slobodni dio Crne Gore, tj. Karadaga – kako je nazivaju Turci.
Tokom XVIII vijeka ima više pomena Podgorice, te i da je vladika Danilo, rodonačelnik dinastije Petrovića, jedno vrijeme bio zatočen u njoj. Upravo u ovom periodu su brojne turske vojne ekspedicije iz ovoga grada polazile u pohode na Crnu Goru i susjedna brđanska plemena. Slabljenje turskog feudalizma odrazilo se i na snagu Podgorice, te u XIX vijeku turske vlasti vrše najžešći teror nad stanovništvom grada.
Dva zanimljiva opisa iz sredine XIX vijeka daju najbolju sliku tadašnje Podgorice. Francuski konzul u Skadru opisuje Podgoricu kao glavno mjesto regije sa 950 domova od kojih je 1/3 pravoslavnih, a ukupno stanovništvo iznosi oko 6 540 stanovnika. Jedan engleski putnik na proputovanju kroz Srbiju i Crnu Goru bilježi da je Podgorica lijepo mjesto, sa dobrom pijacom, sa trgovcima i kupcima iz cijele Crne Gore, Hercegovine, pa čak i samog Skadra. XIX vijek je i period oslobođenja Podgorice, iako centralna sultanska vlast čini napore da održi svoj jak uticaj ne samo na tzv. raju već i na pobune samih turskih komandanata. Jedno ubistvo istaknutog turskog gradjanina izazvalo je prvi veći diplomatski sukob u pravom smislu te riječi. Nakon pokolja Crnogoraca u Podgorici i Zeti i ratnički nastrojenih strasti, osnovana je delegatska komisija radi utvrdjivanja krivice. Oslobodilački rat od 1875. – 1878. imao je uspješan tok, pa je 1878. godine Podgorica pripojena Crnoj Gori. Značaj grada doveo je do toga da turska imperija pokuša da izigra ovu odluku, ali 27 januara 1879. godine turska vojska sa dijelom stanovništva napušta Podgoricu, a u grad ulazi crnogorska vojska, dočekana poklicima i radošću pravoslavnog življa. Topovi su označili predaju grada.
Prestankom turske vlasti, u Podgorici se vrše velike etničke i socijalno – kulturne promjene. Doseljenici iz susjednih krajeva dobijaju zemlju, a pred kraj XIX vijeka niče i nova varoš, na desnoj obali Ribnice. Varoš se brzo razvija, dobija široke ulice i svoj prvi trg na kome je od kamena bio podignut spomenik crnogorskim borcima. Podgorica postaje jako tržište. Trgovine i zanati se razvijaju, pa se osniva i novčani zavod, Prva zetska štedionica, koja uskoro mijenja ime u Podgorička banka. Tada, početkom XX vijeka Podgorica počinje privlačiti i pažnju stranog kapitala, a italijanski kapital podiže Fabriku duvana.
Ekonomski prosperitet dovodi do razvoja kulturnog života. Obavezno osnovno školovanje se uvodi za oba pola i vjeroispovijesti, sa radom počinje čitaonica i pjevačko društvo „Branko“. Pojavljuje se prvi list, a 1907. godine osniva se i Niža gimnazija, koja će uskoro prerasti u osmorazrednu.
Za vladavine knjaza Nikole I, Podgorica se pretvara u adminstrativno-politički centar Crne Gore. Njemu se ovaj grad činio kao jedini koji ima pogodna svojstva da u njega prenese prestonicu sa Cetinja, ali se na to nije usuđivao, zbog još uvijek aktuelnih i nepostojanih vojnih prilika.
Prvi svjetski rat donio je austrougarsko okupaciju i stradanje podgoričkog naroda. Nakon istog, u tek oslobođenoj Podgorici, 26.11.1918. godine Velika narodna skupština je donijela odluku detronizacije dinastije Petrović Njegoš i proglasila ujedinjenje Crne Gore i Srbije, pod dinastijom Karađorđevića u okviru Kraljevine SHS, kasnije Kraljevine Jugoslavije.
Obzirom na tadašnju politiku same Kraljevine, Podgorica se između dva svjetska rata nije razvijala na pravi način, i bila je centar stalnih sukoba vlastodržaca sa ekonomski, političko i nacionalno obespravljenim stanovništvom. Tadašnji podgorički srez, koji je obuhvatao territorijalno područije današne Podgoričke opštine, bio je centar ustanova poput Zetske finansijske direkcije, Velikog suda, Pošte, Javnog pravobranilaštva, Uprave monopola duvana itd… U tom periodu na ovom prostoru živi 37.000 stanovnika. Pred sam drugi svjetski rat taj broj se popeo na 50.000, dok je u samom jezgru grada živjelo 14.000 hiljada stanovnika. Stanovništvo se u glavnom bavilo poljoprivredom i neznatnom procentu drugim privrednim granama poput zanatstva i trgovine.
Drugi svjetski rat u mnogome je obilježio modernu istoriju Podgorice. Od početnih, okupatroskih bombardovanja, 1941. godine, do završnih savezničkih, 1949. godine, Podgorica je pretrpjela nepovratnu štetu – grad je uništen, a hiljade ljudi je stradalo. 19 decembra 1944. godine Podgorica je oslobođena, a ovaj datum se i danas slavi kao Dan opštine.
Nakon rata i posle promjene imena, Titograd je postao glavni grad Socijalističke Republike Crne Gore, jedne od republika Socijalističke Federativne Republike Jugoslavije. Novi grad se razvijao izuzetnom brzinom. Otvaranje škola i fabrika, naučnih i kulturnih, zdravstvenih i društvenih institucija, Titograd je ubrzo preuzeo vodeću ulogu u regionu. Period od 1960. do 1965. godine najznačajniji je u privrednom razvoju ovog grada. Industrijska djelatnost izrasla je u najznačajniju privrednu granu grada. Titograd je postao središte industrije aluminijuma, prerade duvana, proizvodnje namještaja i odjeće, a bogati prirodni resursi doveli su do razvoja poljoprivrednog kombinata „13 jul“ koji i danas važi za jednu od najpoznatijih i najkvalitetnijih kuća kada je u pitanju proizvodnja vina i alkoholnih pića. Naučne institucije okupljene oko, Univerziteta Crne Gore doprinijela su da Titograd postane i naučni i kulturni centar Crne Gore.
Devedesetih godina XX vijeka, koje su donijele sukobe na prostorima bivše SFRJ bile su i period stagnacije u razvoju grada, ali se po završetku ratova bivši Titograd, sada već Podgorica, jasno orijentisala prema Evropskim standardima gradskog postojanja. Poslednjih par godina lice grada Podgorice se mijenja rapidnom brzinom. Oko 170.000 stanovnika glavnog grada, sada nezavisne države Crne Gore, svjedoci su novog pristupa arhitekturi, modernizacije gradske infrastrukture dok grad prerasta u pravu evropsku metropolu.